66 Ι ΑΝΤΙΦΑΤΙΚΟΤΗΤΑ...

Λόγια του Jean Nouvel.

"Το πιο ενδιαφέρον στην έννοια του Beaubourg, ευθύς εξαρχής, είναι η ελευθερία που υπήρχε στο εσωτερικό, στην ίδια τη σύλληψη του χώρου. Υποτίθεται πως μέσα σ' αυτή τη μηχανή στέγασης της τέχνης θα εκδηλώνονταν απολύτως απρόβλεπτα συμβάντα, αυτά τα κτιριακά επίπεδα θα μπορούσαν να συνυπάρχουν με συμπληρώματα, υποστηρίγματα, κινητές επεκτάσεις. Το Beaubourg ήταν αρχικά ένας φορέας.

Εκείνο που σκοτώθηκε εν τη γενέσει του είναι η διάνοιξη των δυνατοτήτων, το εγγενές παιχνίδι με τις δυνατότητες του χώρου, με τη συνολική του κενότητα. Το γεγονός πως ανακατασκευάστηκαν εσωτερικά οι αίθουσες, με μπανάλ πετάσματα, ένας χώρος τελείως συμβατικός, έκανε το Beaubourg να εξελιχθεί στους αντίποδες ακριβώς της έννοιας του απλού αρχιτεκτονικού φορέα, σε τέτοιο σημείο που έφτασαν να βάλουν φύλλα συκής στα δοκάρια για να φαίνονται πιο αξιοπρεπή, ώστε να τείνει να απαλειφθεί κάθε βιομηχανική ή μηχανιστική αναφορά! Κάθε ελευθερία στο εσωτερικό του τόπου λεηλατήθηκε από τους πυροσβέστες που απαίτησαν το κτιριακό επίπεδο εμβαδού 150 μέτρων επί 50 μέτρα να χωριστεί με έναν εγκάρσιο τοίχο. Κατατμήθηκε, είναι σαφέστατο. Από μόνη της αυτή η παρέμβαση ακύρωνε την αναγκαιότητα αλλά και το νόημα της εξωτερικής έκθεσης των σωληνώσεων -θα μπορούσε να βρίσκεται σε κάποιον κεντρικό πυρήνα, ανάμεσα σε δύο τοίχους. Ανάμεσα στις αρχιτεκτονικές προθέσεις και την αλήθεια του, η απόσταση ήταν κολοσσιαία. Μια επιταχυνόμενη γήρανση. Ένα απολιθωμένο κτίσμα."

Πού μπορεί να βρίσκεται τελικά η αλήθεια της αρχιτεκτονικής; Πού να την αναζητήσουμε;

Ο αρχιτέκτονας R. Venturi, στο έργο του Πολυπλοκότητα και Αντίφαση στην Αρχιτεκτονική, προσφέρει μια θεωρία, που στόχο έχει να υποστηρίξει και να παροτρύνει μια αρχιτεκτονική πρακτική βασισμένη στην πολυσημία.

"Μια αξία αρχιτεκτονική επικαλείται πολλά επίπεδα σημασίας και συνδυασμούς εστιών προσοχής: τα στοιχεία της γίνονται αντικείμενο ανάγνωσης και επεξεργασίας με διαφορετικούς τρόπους ταυτόχρονα."

Ο R. Venturi αναζητά χώρους και μορφές που να παρακινούν πολλαπλές ερμηνείες. Κατά της διάζευξης που επιβάλλει η λογική του Μοντέρνου Κινήματος, επιδιώκοντας τα στοιχεία να έχουν ή τον έναν χαρακτήρα ή τον άλλον, ο Venturi προωθεί τη σύζευξη, στοιχεία που είναι και το ένα και το άλλο. Η ίδια η εμπειρία του αστικού περιβάλλοντος είναι αντιφατική και πολύπλοκη, πίσω όμως από το χάος της σύγχρονης πόλης υπάρχει μια δύσκολη, μη προφανής τάξη. Με την έννοια αυτή, η τάξη που περιγράφει στο αστικό περιβάλλον ο Venturi δεν είναι παρά μόνο ο καμβάς στον οποίο υφαίνονται τα άπειρα συγκρουόμενα μηνύματα, που εκπέμπει κάθε χωρική μορφή ή διάταξη.

Μέσα από τα λόγια του Jean Nouvel το Beaubourg παρουσιάζεται ως ένα αρχιτεκτόνημα που έχει παρερμηνεύσει τον κόσμο, γεγονός που προϋποθέτει μια σύγκρουση. Η σύγκρουση του Beaubourg με την εποχή του δεν έγκειται στην απολυτοποίηση της αρχιτεκτονικής του αλλά στην αδυναμία ένταξής του στον αστικό χώρο.

Όλα αυτά σχετίζονται με την πρόσληψη ενός ενδιάμεσου παλαιοποιητικού συστήματος, που παραπέμπει στο οικιστικό συγκρότημα Pessac, σχεδιασμένο από τον Le Corbusier το 1925, στο οποίο οι κάτοικοι παραβίασαν τη σύμβαση του χώρου, παραφθείροντας την πουριστική γλώσσα.

Στην αρμονία των απόλυτων κύβων-κατοικιών με μεγάλα συνεχή ανοίγματα και επίπεδες στέγες, οι κάτοικοι πρόσθεσαν τα δικά τους σημεία οικειότητας. Τα μεγάλα ανοίγματα χωρίστηκαν, έγιναν συμβατικά παράθυρα, οι στέγες απέκτησαν διακοσμητική στέψη, που παρέπεμπε στην επικλινή στέγη, γλάστρες κάτω από τα παράθυρα και άλλα σύμβολα κατοικίας προσαρμόστηκαν πάνω στους λευκούς γεωμετρικούς όγκους, με στόχο την αφομοίωση του καινούριου μέσω της παλινδρόμησης.

Με ανάλογο τρόπο, η σύγκρουση του Beaubourg με το χώρο αναδεικνύεται σε χαρακτηριστικό σημείο της ταυτότητάς του