Πέμπτη 16 Απριλίου 2009

14 Ι NIGHTHAWKS

Ο πίνακας του Edward Hopper Nighthawks’ ανήκει στο ύστερο έργο του Hopper, που , στο σύνολό του, υπαινίσσεται ότι οι σκηνές που παρουσιάζει μπορεί να έχουν εξίσου για σκηνικό το βασίλειο της Φύσης ή του Πολιτισμού. Το έργο ‘Nighthawks’ επιβεβαιώνει αυτή την άποψη. Το γυάλινο κουβούκλιο του bar είναι ένας κλειστός χώρος μέσα στο χώρο, ερμητικά απομονωμένος από τους ανθρώπους της πόλης, ενώ το bar προσφέρει το μοναδικό φωτισμό σε μια πόλη που κοιμάται. Ο Hopper υποστήριζε πως είχε ίσως ‘ασυνείδητα ζωγραφίσει τη μοναξιά μιας μεγάλης πόλης’, αλλά είχε τονίσει και την απλότητα της σύνθεσης, λέγοντας ότι δεν έδειχνε τίποτα άλλο από ‘ένα εστιατόριο στην Greenwich Avenue, εκεί όπου συναντώνται δύο δρόμοι’.

Ασφαλώς αυτή η δήλωση δεν αποδίδει πλήρως την απήχηση της ζωγραφικής του, η οποία δεν είναι –ή, καλύτερα, δεν είναι μόνο- μια περιγραφή χαμένων ψευδαισθήσεων. Η ψυχολογική ένταση πηγαίνει πιο βαθιά. Απέναντι στην ερήμωση των πόλεων και τη μοναξιά του τρίτου πελάτη του bar, ο Hopper έχει τοποθετήσει τη ‘συντροφικότητα’ ενός ζευγαριού. Αυτή είναι και η πηγή της ψυχολογικής απήχησης του πίνακα, ο οποίος είναι πρωταρχικά η οθόνη στην οποία προβάλλονται κάθε είδους φαντασιώσεις.

Το σύστημα σημείων που εγκαθιδρύει στη ζωγραφική του, όχι μόνο αποκωδικοποιεί ρεαλιστικά στοιχεία και συμβολικές σχέσεις, αλλά δημιουργεί νέα συμφραζόμενα, μια δεύτερη επιφάνεια, μια εντύπωση που δεν μπορεί να εκφραστεί με λόγια. Για τον Hopper, όλη η ζωγραφική υπόκειται σε αυτό το νόμο του μετασχηματισμού.

Θυμάμαι ακόμα τη μέρα, στο δεύτερο έτος της αρχιτεκτονικής, που ο καθηγητής [ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες εικαστικούς, οφείλω να το αναγνωρίσω] , με ρώτησε, γεμάτος απορία με τα σχέδια που του πήγαινα, ‘ποιος είναι ο αγαπημένος μου ζωγράφος’.

‘Ο Edward Hopper’, απάντησα, λες και δεν με είχε γοητεύσει ποτέ κανένας άλλος.

Θέλω να μου πεις γιατί’, επέμενε ο καθηγητής, σε μια προσπάθεια ενδοσκόπησης ενός αρχιτέκτονα μάλλον αψυχολόγητου.

Απάντησα με όλο το θάρρος της ηλικίας μου : ‘Γιατί είναι απλώς ένας κακός ζωγράφος!’.

Έξαλλος ο καθηγητής μου, που είχα το θράσος να αποκαλέσω ‘κακό ζωγράφο’ τον Hopper. ‘Κακός! Ο Hopper! Κακός! Θέλω να μου πεις γιατί…’.

Την απάντηση την είχα μέσα μου, ζυμωμένη από καιρό :

‘Κύριε καθηγητά, αν ήταν καλύτερος, ίσως να μην ήταν τόσο μεγάλος καλλιτέχνης…’.

Εκείνη τη χρονιά, δεν χρειάστηκε καν να παραδώσω την εργασία εξαμήνου στο μάθημά του. Μου έβαλε άριστα, επειδή είχα το θάρρος να αγαπάω τόσο τη ζωγραφική του Hopper, ώστε να βρίσκω το θράσος να τον υποστηρίζω, απομυθοποιώντας τον. Τουλάχιστον, έτσι μου είπε.


9 σχόλια:

  1. Χαιρετώ.

    Κατ αρχάς να σε συγχαρώ για το μπλόγκ σου που είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον. Αυτή τη στιγμή βρίσκομαι στην πόλη, την μοναξιά της οποίας, ο Hopper απέδωσε με αυτό τον τρόπο. Σου γράφω απο τη Νέα Υόρκη. Δεν ξέρω αν έχεις έρθει άλλα εγώ νοιώθω οτι ζώ στον κόσμο του Edward. Σου συνιστώ να πάς πρίν πεθάνεις :Ρ. Έχει και τον συγκεκριμένο πίνακα, στο Guggenheim. Ένα μικρό δώρο:

    http://www.banksy.co.uk/indoors/01_3.html

    Αγωνιστικοί χαιρετισμοί.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Σε ευχαριστώ πολύ πολύ, και για τα καλά σου λόγια και για το εξαιρετικό δωράκι που μου έστειλες, αλλά κυρίως σε ευχαριστώ που 'με διαβάζεις' από τόσο μακριά...
    Πέρα από το ότι επιβάλλεται να επισκεφτώ την Νέα Υόρκη, νομίζω πως είναι μια πόλη προορισμένη για να την ζουν αρχιτέκτονες... και ειλικρινά χαίρομαι που βιώνεις την αρχιτεκτονική ταξιδεύοντας, είσαι ένας πραγματικός κοσμοπολίτης, και σε ζηλεύω γι'αυτό...:)
    Τι άλλον να πω...? Έκανες σχόλιο στο post με τον πιο αγαπημένο μου πίνακα! Αν αντί για 'This Road' σε έλεγαν 'On the Road', θα είχες σαν όνομα και τον τίτλο του πιο αγαπημένου μου βιβλίου!...:) Σε ευχαριστώ πολύ πολύ:-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Πραγματικά ταιριάζει αφάνταστα στο εξώφυλλο του Κέρουακ...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Έχοντας συνέλθει λίγο απο το Νεουορκέζικο σόκ, προσπαθώ να βρώ λέξεις για να σου πώ πόσο δίκιο έχεις σχετικά με την ''αρχιτεκτονικότητα'' της πόλης αυτής. Απο τους δρόμους, μέχρι το μετρό και απο τους ανθρώπους μέχρι τις δεξαμενές νερού στις οροφές των κτιρίων.

    Για να περάσω σε πράγματα πιο πεζά, δυστυχώς το όνομα μου στον Blogger είναι πρός το παρόν thisroad αν και είμαι ''on the road'' γενικά και έχω διαβάσει και το ''on the road''. Βέβαια αυτή τη στιγμή ψάχνω ένα καλύτερο όνομα, κάπως πιο αρχιτεκτονικό. Λίγο άσχετο, αλλά θα κάνω διαφήμιση, δεν ξέρω αν ξέρεις το blog inkspired, αν δεν το ξέρεις στο συνιστώ. Ξεκίνησα ως αναγνώστης και τώρα έγινα μέλος του team (αναλαμβάνω κάποιο τρόπο το αρχιτεκτονικό ρεπορτάζ :Ρ) και έχω κάνει και ένα πόστ, για τον Peter Zumthor (πιστεύω να τον ξέρεις).Check it out. Αυτά, περιμένω επόμενο πόστ!

    Γειά και χαρά

    Υ.Γ.: η ελισάβετ έχει πολύ δίκιο για τον Κέρουακ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Συγχαρητήρια για το blog σου! Περιηγούμαι εδώ και ώρα διαβάζοντας για το έργο το Tati και του Hopper και κάνοντας σκέψεις που οδηγούνται απ' τα γραφόμενά σου.

    Το Nighthawks είναι ένας πίνακας που πάντοτε ασκούσε μια έντονη γοητεία πάνω μου. Δεν είχα επιχειρήσει να ερμηνεύσω την αιτία, πιστεύοντας σε μια πιο διαισθητική αντίληψη της τέχνης. Παρόλα αυτά, διέκρινα πάντα τα στοιχεία ενός εξωτερικού χώρου που μοιάζει με εσωτερικό: τον καθαρό φωτισμό και την ψυχρή, απόκοσμη τελειότητα ενός σκηνικού περισσότερο, παρά ενός κόσμου. Οι φιγούρες πάντα έδειχναν δέσμιες αυτού του σκηνικού με τον ίδιο τρόπο που οι ψυχές μας μένουν φυλακισμένες σ' έναν κόσμο που έχουμε πλάσει - πολύ μικρότερο, λιγότερο και πιο αποστειρωμένο από τον δυνητικά πραγματικό.

    Κι έμενα σαν θεατής μπροστά στο Nighthawks αναζητώντας την αλήθεια που τόσο έντεχνα κρύβεται πίσω από το σκηνικό του πίνακα.

    [μια προσωπική ερμηνεία]

    Καλή συνέχεια!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Antikeimena,
    Σε ευχαριστώ μέσα από την καρδιά μου, και μάλιστα διπλά : πρώτον, γιατί το να μου γράφει τόσο ενθαρρυντικά λόγια ένας αρχιτέκτονας με τη δική σου πορεία και τον δικό σου τρόπο σκέψης, το λιγότερο που μπορώ να πω είναι ότι με γεμίζει χαρά, και, δεύτερον, γιατί, για το αρχιτεκτονικό μου ξέσπασμα μέσα από το blog, αποτέλεσες σημαντική εναρκτήριο δύναμη.

    Πολύ ενδιαφερουσα η ερμηνεία σου για το Nighthawks [αν έβαζα τίτλο στο comment σου, θα ήταν 'μια αρχιτεκτονική ερμηνεία με υπαρξιακούς όρους']...Η λέξη κλειδί που θα διάλεγα για να χαρακτηρίσω το έργο του Hopper είναι η λέξη 'αποστασιοποίηση'...αυτό που ένιωσες κι εσύ ως θεατής του πίνακα...αυτή την αποστασιοποίηση από την ύλη των πραγμάτων. Τελικά, αυτό είναι το μυστικό του : καθηλώνει το βλέμμα μας περισσότερο στα ψυχολογικά στοιχεία παρά στα ορατά, κι έτσι ο υπερβολικός ρεαλισμός του χρησιμοποιείται ως σύστημα σημείων με τα οποία εκφράζεται η υποσυνείδητη βάση της αντίληψης. Μέσα από το έργο του ο Hopper προσφέρει μεταφορές της πραγματικότητας, ακριβώς γιατί η φαντασία είναι ένας πιθανός δρόμος για την αλήθεια, που είναι παράγωγο και ταυτόχρονα αντίποδας του πραγματικού...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Εγινα θαυμαστης του Χοππερ απο ενστικτο οταν ειδα για πρωτη φορα πινακα του και χωρις ναχω και σπουδαιες γνωσεις γυρω απο την τεχνη.
    Αυτος ο πρωτος πινακας ητανε τα "γερακια της νυχτας" σενα εξωφυλλο και φυσικα μου αρεσε πολυ αν και απο ολα του τα εργα αυτο που με τραβαει περισσοτερο ειναι η χαλκογραφια "evening wind".
    Στην αρχη βρηκα σε πολλους πινακες του ομοιοτητες με τον δικο μου τροπο ζωης(ταξιδευω)και μαλιστα με εντυπωσιασε η ρεαλιστικη αποδοση της εικονας του ταξιδιωτη ετσι οπως περιμενει στους σταθμους, στα δωματια των ξενοδοχειων, στα τρενα...,αυτου του ταξιδιωτη ομως που ταξιδευη κατ'αναγκη,οχι για ψυχαγωγια.
    Ειναι οι ανθρωποι που τα ταξιδια τους επιβαλλονται,δεν τα χαιρονται και αυτο φαινεται στα προσωπα τους και τη σταση τους.
    Ετσι για καποιο διαστημα εμεινα ικανοποιημενος που ενας μεγαλος ζωγραφος απεικονησε και ενα μερος του δικου μου τροπου ζωης νομιζοντας οτι μεχρι εκει ηθελε να φτασει, να δειξει, με το δικο του ρεαλιστικο τροπο τη "θλιψη που στα ταξιδια κρυβεται απειρη" χωρις να αποκλειεται και καποια ρομαντικη προσεγγιση απο το θεατη με τον αναλογο ψυχισμο.
    Ομως οσο περισσοτερο διαβαζα για τον χοππερ,απο τη στιγμη που μου κινησε το ενδιαφερων,τοσο λιγωτερο με ικανοποιουσε η ιδεα της "στιγμιαιας"απεικονησης,οσοδηποτε πετυχημενης, μιας καταστασης με τη συμμετοχη η οχι ανθρωπινων μορφων.
    Ακομα και σεκεινα τα εργα του που δε σχετιζονται αμεσα με ταξιδια αλλα περιγραφουν στιγμες της ζωης των μεσαιων(συνηθως) στρωματων στο σπιτι, στη δουλεια, ακομα και στη διασκεδαση, αρχιζω να συμφωνω καιγω με τη γνωμη αυτων που βλεπουνε την ιδια, κατ'αναγκη, αποδοχη μιας ζωης η οποια δεν τους ευχαριστει αλλα τους επιβληθηκε.
    Το ιδιο φαινεται και στα εργα που υπαρχη απουσια
    ανθρωπων αλλα μονο ενδειξη της δραστηριοτητας τους οπως κτιρια, σπιτια στην εξοχη κλπ.
    Καμμια ωραιοποιηση, μονο η αναγκη να φτιαχτη κατι που θα ειναι τελικα προσκαιρο,οπως ολα αλλωστε στη ζωη γιαυτο ισως και δεν ειναι τυχαιο οτι το μοναδικο "διακοσμημενο" κτιριο, αυτο διπλα στις γραμμες του τρενου,που ανηκη πλεον σε αλλη εποχη, φανταζη απειλητικο τωρα που εχει εγκαταληφθη.
    Αν και μπορει να θεωρηθη παρατραβηγμενο και αντιθετο στο συντηρητικο χαρακτηρα του χοππερ ισως το μεγαλυτερο μερος του εργου του να αποτελη μια ενοτητα καταγγελιας-αρνησης ενος τροπου ζωης αφηνοντας στην κριση του θεατη τα περαιτερω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. ...ίσως γι αυτό και στο έργο του Hopper η φαντασία παίρνει τη μορφή γνώσης του κόσμου.
    Τι μπορεί να γνωρίσει η φαντασία;
    Εκείνο που θα μπορούσε να είναι.
    Την απεριόριστη δυνατότητα.
    Το έργο του είναι μια διαρκής μετατόπιση αγωνίας.
    Όπως πολύ σωστά είπες...θυμίζει ταξίδι.

    Ι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Ναι, μετατοπιση αγωνιας,ειδος ταξιδιου ειναι κιαυτο αλλα γιατι σταματαει παντα στα ορια της "σιγουριας" του "πολιτισμου";.
    Αν πραγματι εχει επηρεαστει απο τις ιδεες του thorau,οπως διαβασα καπου, γιατι δεν εκανε ενα εστω βημα περα απο το "οριο";, ενταξει και ο thorau δεν πηγε πολυ μακρυα αλλα τουλαχιστον περασε το συνορο.
    Κοιτα το φαρο στην παρακατω στηλη(lighthouse),ο ζωγραφος εχει τα νωτα του "εξασφαλισμενα",πισω του ειναι ο πολιτισμος ενω ο κινδυνος βρισκεται περα απο το φαρο, στην ακτη, στη θαλασσα που δε φαινεται,γιατι;.
    Μηπως το μεγαλο του ταλεντο((απο τη φυση του προοδευτικο)συγκρουεται με τον ατολμο συντηρητικο του χαρακτηρα;.
    Απο την αλλη αποψη, την κοινωνικη,το ταλεντο του τον παει πολυ πιο περα, "βλεπει" ισως περισσοτερα απ'οσα θαθελε, αλλα παλι την τελικη κριση την αφηνει στο θεατη και εδω βεβαια δεν εννοω, με κανενα τροπο, να βαλη καποια "ριζοσπαστικη" επιγραφη-καταγγελια στους πινακες του,ο θεατης πρεπει να προβληματιστη μονος του.
    Αυτο που εννοω ειναι η σταση ζωης του που εδειχνε πολυ συντηρητικο χαρακτηρα, δεν πηρε ποτε ανοιχτα θεση στα μεγαλα ζητηματα της εποχης.
    Ισως παλι ναναι καλυτερα ετσι, ισως καπου να δικαιολογη και καποια αισιοδοξια,δεν θελω να το εκφρασω επιγραμματικα, πιστευω οτι με καταλαβαινεις.
    Σε καθε περιπτωση εχεις κανει πολυ καλη δουλεια, συγχαρητηρια!.

    ΑπάντησηΔιαγραφή